ἐπίδειξις
اِپیدِیکسیس
ΕΠΙΔΕΙΞΙΣ / EPIDEIXIS
در قرن پنجم پیش از میلاد، انقلابی در یونان شکل گرفت. بازیگرانِ این انقلاب کسانی بودند که سوفیست نامیده میشدند. از این رو آن پدیده به «انقلابِ سوفیستیک» مشهور شد. سوفیستها استادان و معلمانی بودند که روندِ آموزش را که تنها به موسیقی و شعر و تربیت بدنی محدود میشد، به آموزشِ رِتوریک گسترش دادند.
آموزگارانی واقعی بودند که راه و رسمِ سخن گفتن را برای ترقی در پُلیس (دولت-شهر) به جوانان و مخصوصاً به جاهطلبانِ سیاستپیشه میآموختند. این استادان که در شهرها میگشتند تا برای آموزههایِ خود دانشآموز بجویند، خود از نیرویِ سخن برایِ جذبِ جوانان بهره میبردند و «نمونهای» از آنچه آموزش میدادند در جلسهای «پیش چشمانِ شهروندان می آوردند».
راین اجراهایِ آموزشی، پس از چندی، چنان قوام مییافت که به عنوانِ «سرمشق» نوشته میانِ دانشآموزان منتشر میشد. این رفتار تا آنجا ادامه مییافت که اِپیدِیکسیس به گونهای ادبی تبدیل شد: «نشانگر» و «گواهِ» استادی سوفیستها در سخنوری و زبانآوری.
این اجراهایِ آموزشی، پس از چندی، چنان قوام مییافت که به عنوانِ «سرمشق» نوشته میانِ دانشآموزان منتشر میشد. این رفتار تا آنجا ادامه مییافت که اِپیدِیکسیس به گونهای ادبی تبدیل شد: «نشانگر» و «گواهِ» استادی سوفیستها در سخنوری و زبانآوری.
به این سخنرانیهایِ استادِ رِتوریک که پایهیِ درسهایِ او بود اِپیدِیکسیس میگویند. ἐπίδειξις اسمِ مصدر از فعلِ ἐπιδείκνυμι به معنیِ نمایاندن، نشان دادن و به نمایش گذاشتن است. سخنِ اِپیدیکتیک (سومین نوع از سهگانهیِ سخن در رِتوریکِ ارسطویی) سخنیست که قصدش نمایش گذاشتن است: اگر در ستایش است به نمایاندنِ نیکوییها بپردازد و اگر در نکوهش است کژیها را عیان کند. اما همین سخنرانیها چیز دیگری را نیز به نمایش میگذارد: تردستیِ سوفیست را.
در ادبیات و فلسفه، صحنههایی که سوفیستهای نامی را در حالِ انجامِ این نمایش (ἐπίδειξιν ποιεῖσθαι) نشان میدهند کم نیستند:
یک نمونه افلاطون است که در سه دیالوگِ پروتاگوراس، گرگیاس و فایدروس به این نوع سخنرانیها اشاره میکند. فایدروس، در دیالوگ همنام خودش، پس از شرکت در جلسهی اِپیدِیکسیسِ لوسیاس به دامِ سقراط میافتد.
انجمن کتیسیس از این واژه برای ارائههایش در زمینههای مختلف بهره خواهد برد. هدف این اِپیدِیکسیسها انتشارِ ایدههایِ پژوهشگرانِ ایرانی و غیرایرانی است تا دوستدارانِ فیلولوژیِ کلاسیک با افرادِ هرچند اندکشمار که در این زمینه کار می کنند آشنا شوند.
انجمن کتیسیس از متخصصان و دوستداران دعوت می کند تا به این رویدادها بپیوندند. تمام این رویدادها برای اعضایِ انجمن رایگان میباشد.
recitatio
رِکیتاتیو
RECITATIO / رِکیتاتیو
رِکیتاتیو واژهیِ لاتینیست برای پدیدهیِ یونانیِ آناگنوسیس(۱) که قدمتِ آن به یونانِ باستان میرسد و در آن فرهنگ و تمدن رواجِ بسیار داشته است. رِکیتاتیو قرائتِ کتابیست توسطِ نویسندهیِ آن در حضورِ عموم.
به روایتِ لوکیانوسِ سموساتی(۲) سوفیستِ قرنِ دومِ میلادی، هردوت، معروف به پدرِ تاریخنگاری، چنین کاری را در جشنهایِ المپیک انجام داده و اثرش چنان محبوب افتادهاست که نام نُه موز را به هر یک از کتابهایِ او دادند. گویا در همین ماجرا بود که توسیدید، تاریخنگارِ جنگِ پلوپونز، نخستین بار با کتابِ هردوت آشنا شد.
در دنیایِ رومی، بنیانِ رِکیتاتیو به آسینیوس پولیو(۳)، سیاسیمرد و ژنرالِ رومی، منسوب شدهاست. کسانی چون ویرژیل(۴) و اُوید(۵)، سرایندگانِ رومیِ قرنِ ۱ پیش از میلاد، در برابرِ امپراطور آئوگوستوس(۶) و همسرش اُکتاویا(۷) بخشی از آثارشان را خواندهاند.
کسانِ دیگری چون پْلینِ جوان(۸) نویسنده و دولتمردِ رومی، در حالی که یکی از حامیانِ ادبیات و بهخصوص رِکیتاتیو بود، در نامههایش (نامهیِ سیزدهم از کتابِ یکم) از بینزاکتیِ حاضران در جلسههایِ رِکیتاتیو نوشتهاست. همچنین مارتیالیس(۹)، شاعرِ اِپیگرامها(۱۰) که هزلیاتی ساتیریک است، از افرادی انتقاد کردهاست که به هر بهانهای میخواستند شامِ شب را به مجلسی از خوانشِ اشعارِ شخصیِ خود تبدیل کنند.
رِکیتاتیو در انجمنِ کتیسیس رنگِ دیگری به خود میگیرد و مجموعهای از محافل خواهد بود، که در آن علاقهمندان برایِ خواندنِ یکی از کلاسیکهایِ ادبیاتِ یونانی یا لاتین گردِ هم میآیند.
زیستِ رِکیتاتیو بسته به فعالیتِ شما اعضایِ انجمن خواهد داشت. بخشِ اجراییِ انجمن علاوه بر کادرِ کلیِ جلسات، هر سه ماه یکبار فهرستی از پنج عنوانِ کلاسیک را در اختیارِ اعضا خواهد گذاشت. داوطلبانی که مایل به برگزاریِ رکیتاتیو برایِ یکی از این عناوین هستند، کافیست که به مسئولِ آن پیام دهند. پس از تشکیل و برگزاریِ رِکیتاتیو، لینکِ همهیِ این رویدادها برایِ تمامِ اعضایِ انجمن فرستاده میشود تا هر کس در هر زمانی که دوست داشت بتواند آنها را دنبال کند.
هدفِ رِکیتاتیوها ترویجِ آثارِ کلاسیکِ یونانی و لاتین است. همچنین این جلسات میتواند به زبانهایِ گوناگون فارسی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی و انگلیسی باشد.
